Zakres i głębokość zmian ustrojowych

Mimo szerokiej regulacji prawnej kodeks pracy nie obejmował wszystkich zakresów danej dziedziny życia społecznego, toteż obok niego pozostawały ustawy dotyczące ubezpieczeń społecznych, Państwowej Inspekcji Pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Najistotniejszym elementem mającym wpływ na niejednorodność prawa pracy było istnienie obok kodeksu pracy tzw. pragmatyk zawodowych czy służbowych. Te tzw. „Karty” w inny sposób niż kodeks regulowały stosunki pracy poszczególnych grup pracowników czy branż. Ze zrozumiałych względów tworzyły one wyłom w jednolitości stosowania i interpretacji prawa pracy. Wydarzenia lat 80. pociągnęły za sobą zmianę ustawodawstwa pracy. Wprowadzenie demokratycznego systemu politycznego oraz gospodarki rynkowej wymagało zmiany prawa pracy. Pojawiło się nieznane dotąd zjawisko – bezrobocie. Konieczność racjonalizacji zatrudnienia, rachunek ekonomiczny, którym zaczęły się kierować zakłady pracy, wywołał potrzebę wprowadzenia do prawa pracy nowej jakości. Początek dała ustawa z 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw. Uregulowała ona zwolnienia grupowe pracowników, co wymusiło również odpowiednie uregulowania prawne dotyczące zatrudnienia i bezrobocia, wpłynęło na kształt zbiorowego prawa pracy. Wyrazem tego stało się uchwalenie 23 maja 1991 r. trzech ustaw: o związkach zawodowych, o organizacjach pracodawców i o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. W roku 1994 ustawa nowelizująca kodeks pracy dała możliwość kształtowania zbiorowych stosunków pracy na podstawie układów zbiorowych, które stały się ważnym źródłem prawa.

Zakres i głębokość zmian ustrojowych w sposób widoczny ukazywały roz- dźwięk między prawem pracy ujętym w kodeksie a praktyką gospodarki rynkowej. Kodeks musiał ulec zmianie i zostać dostosowany do nowych warunków.