Wielomiesięczna praca komisji sejmowych

Wielomiesięczna praca komisji sejmowych, poprzedzona kilkuletnią pracą rządowej Komisji do Spraw Reformy Prawa Pracy zakończyła się uchwaleniem 2 lutego 1996 r. gruntownie znowelizowanego kodeksu pracy. Demokracja to również prawo dane obywatelom, aby sami stanowili normy regulujące ich działalność. Państwo, ustanawiając minimum porządku prawnego, pozostawia obywatelom prawo tworzenia i uzupełniania go przez nich samych. Konsekwencją tego jest zapis art. 9 kp. uznający, że źródłem prawa jest nie tylko ustawa, ale także układy zbiorowe, regulaminy, statuty i inne dokumenty określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Dostosowanie kodeksu pracy do nowego ładu ekonomicznego wyraziło się zniesieniem rozróżnienia między uspołecznionym a nieuspołecznionym sektorem zatrudnienia oraz ustaleniem jednolitych przepisów prawa dla wszystkich stosunków pracy. Zniknęło pojęcie „zakładu pracy” w sensie podmiotowym, tzn. jako podmiotu zatrudniającego pracownika, organizującego mu pracę i płacącego wynagrodzenie. Pozostał sens przedmiotowy, tj. zakład pracy stanowi zespół środków techniczno-organizacyjnych i majątkowych umożliwiający wyko-nywanie pracy. W sensie podmiotowym pojawił się pracodawca, czyli jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. I dalej Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tąjednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. Pracownik zdefiniowany jest w kodeksie jako osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania łub spółdzielczej umowy o pracę.

Nowelizacja kodeksu pracy dostosowała jego zapisy do norm międzynarodowego prawa pracy. Uwzględniono ratyfikowane i przygotowane do ratyfikacji umowy i konwencje międzynarodowe. Kodeks pracy zmniejsza liczbę upoważnień do wydawania przepisów wykonawczych poprzez regulację szeregu spraw w zbiorowych układach pracy lub przepisach wewnętrznych tworzonych na tej podstawie. Od nowelizacji kodeksu w lutym 1996 r. nie ma właściwie roku, aby nie wprowadzano zmian do tego aktu prawnego. Niektóre mają charakter porządkujący, inne dostosowujący np. do unijnego prawa pracy, ale są i takie, które zmieniają w sposób zasadniczy ważne szczególnie dla pracowników prawa. Miało to miejsce w ustawie nowelizującej z 26 lipca 2002 r. W dyskusji nad kształtem kodeksu pracy ścierały się dwa poglądy: pracodawców, którzy chcieli zrównania praw i obowiązków stron stosunku pracy, oraz związkowców, którzy ochronną funkcję prawa pracy uznają za konieczną szczególnie w okresie przeobrażeń społecznych. Wprowadzone zmiany miały wspomóc małych i średnich przedsiębiorców, obniżyć koszty pracy, zmniejszyć uciążliwości formalne i dokumentacyjne. Okazało się, że zapisy, które w zamierzeniach legislatorów miały przynieść oszczędności, zmniejszyć koszty pracy, wprost przeciwnie, zwiększyły te obciążenia. Dotyczy to niepłacenia za pierwszy dzień krótkotrwałego zwolnienia lekarskiego (do 6 dni). Wzrosła liczba zwolnień 7-dniowych i dłuższych. Należało się więc wycofać z te- go zapisu po kilku miesiącach jego obowiązywania. Zmiana wprowadzona ustawą o zmianie kodeksu pracy i niektórych innych ustaw z 14 listopada 2003 r. dostosowuje nasz kodeks pracy do prawa pracy obowiązującego w Unii Europejskiej. Wprowadza m.in. zakazy dyskryminacji, molestowania i mobbingu.

W dalszej części opracowania niejednokrotnie odwoływać się będziemy do zapisów kodeksu pracy. Trudno sobie wyobrazić dyrektora szkoły, pełniącego funkcję pracodawcy, który nie znałby tego ważnego aktu prawnego.