Warunkowe zawieszenie wykonania kary

Jak już wspomniano, podstawowym celem kary jest resocjalizacja przestępcy, oddziaływanie w zamiarze powstrzymania go od popełnienia nowych przestępstw i wychowania w poszanowaniu obowiązujących przepisów. Nierzadko zdarzają się w praktyce sądów takie sytuacje, w których cel ten może być osiągnięty przez samo tylko wymierzenie kary, bez jej wykonania. Samo postępowanie karne, konieczność publicznego zasiadania na ławie oskarżonych, wysłuchanie wyroku skazującego w obecności innych ludzi i wstyd z tym związany – stanowi czasem tak silny wstrząs psychiczny, że sąd nabiera przekonania, że sprawca pomimo niewykonania kary będzie w przyszłości przestrzegał porządku prawnego, a przede wszystkim nie popełni ponownie przestępstwa.

W takim przypadku sąd może zastosować warunkowe zawieszenie wykonania kary. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary: a) pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat, b) ograniczenia wolności, c) grzywny orzeczonej jako kara samoistna. Decydując się na warunkowe zawieszenie wykonania kary sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa (art. 69 k.k.). Warunkowego zawieszenia nie stosuje się w zasadzie wobec recydywistów popełniających najpoważniejsze przestępstwa (zabójstwo, gwałt, rozbój, kradzież z włamaniem i in.).

Zawieszenie wykonania następuje na okres próby, który wynosi od 2 do 5 lat w przypadku kary pozbawienia wolności, a od roku do 3 lat w przypadku ograniczenia wolności i grzywny. W odniesieniu do sprawcy młodocianego okres próby wynosi od 3 do 5 lat.

Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności, sąd może orzec grzywnę, odpowiednio do 180 lub 90 stawek dziennych, chociażby nie była za dane przestępstwo przewidziana. Może też ustanowić dozór (kuratora, osoby godnej zaufania, instytucji itp.). Dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego, który popełnił przestępstwo umyślne.

Ponadto sąd może na skazanego nałożyć cały szereg obowiązków, jak np. obowiązek naprawienia szkody, przeproszenia pokrzywdzonego, poddania się leczeniu, zwłaszcza odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, podjęcia pracy zarobkowej lub nauki, powstrzymywania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających. W odniesieniu do skazanego na karę pozbawienia wolności sąd w okresie próby może wskazane obowiązki zmieniać, rozszerzać, ustanawiać, a także zwalniać od ich wykonania – jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze. Można też ustanowić dozór lub od niego zwolnić.

Jeśli okres próby minie i w tym czasie sprawca nie popełni nowego przestępstwa, po upływie dalszych 6 miesięcy skazanie ulega zatarciu z mocy prawa i jest uważane za niebyłe. Sprawcę traktuje się tak, jakby czynu przestępnego nie popełnił. W związku z tym z rejestru skazanych usuwa się informację o wymierzonej karze. Na stawiane mu urzędowe pytanie (np. w ankiecie personalnej) skazany może odpowiadać, że nie był karany.

Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli w okresie próby skazany popełni podobne przestępstwo umyślnie i zostanie za nie skazany na karę pozbawienia wolności. Jeśli sprawca rażąco narusza porządek prawny w okresie próby (np. popełni inne przestępstwo, uchyla się od dozoru itd.), sąd może zarządzić wykonanie zawieszonej kary.