Usiłowanie

Usiłowanie polega na tym, że sprawca w zamiarze popełnienia przestępstwa, swoim zachowwaniem (działaniem lub zaniechaniem) bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.

Brak rezultatu stanowi istotę usiłowania. Obojętna jest przyczyna, dla której przestępne działanie nie zostało uwieńczone powodzeniem. Usiłowania dopuszcza się sprawca, który strzela do człowieka, ale nie trafia, w trakcie włamywania się zostaje ujęty, za pomocą prymitywnego wytrycha stara się otworzyć zamek skarbca bankowego itd. Przyczyny niepowodzenia sprawcy mogą być więc zarówno obiektywne, jak i wynikać z nieudolności sprawcy lub braku kwalifikacji.

Odróżnić należy usiłowanie udolne i usiłowanienieudolne. Usiłowanie udolne ma miejsce wtedy, gdy osiągnięcie zamierzonego celu jest obiektywnie rzecz biorąc możliwe, lecz sprawcy staje coś na przeszkodzie, na przykład zostaje przyłapany w okradanym sklepie, nie trafia strzelając do człowieka. Natomiast z usiłowaniem nieudolnym mamy do czynienia, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że w okolicznościach, w jakich działa, osiągnięcie zamierzonego celu nie jest w ogóle możliwe. Usiłowaniem nieudolnym jest na przykład włamanie się z zamiarem kradzieży do kasy, która okazuje się pusta, strzelanie do leżącej na łóżku osoby z zamiarem pozbawienia jej życia, podczas gdy ofiara już uprzednio zmarła na atak serca itp. Nieudolność usiłowania wynika bądź z braku przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim przestępstwa, bądź też z użycia nieskutecznego środka.

Usiłowanie jest karalne. Sąd wymierza karę za usiłowanie w tych samych granicach co za dokonanie. Sprawca nie ponosi odpowiedzialności za usiłowanie, jeśli dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkom przestępnym. Jeśli sprawca starał się zapobiec skutkom swego działania, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. W przypadku usiłowania nieudolnego sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.