Rodzaje wykładni ze względu na podmiot

– wykładnię autentyczną,

– wykładnię legalną,

– wykładnię praktyczną,

– wykładnię doktrynalną.

Wykładnia autentyczna to wykładnia dokonywana przez ten sam organ, który wydał interpretowany przepis. Na przykład minister finansów tłumaczy wątpliwości powstające przy stosowaniu jego rozporządzenia. Wykładnia autentyczna ma charakter obowiązujący i nie można od niej odstąpić.

Wykładnia legalna dokonywana jest przez organ państwowy, któremu to zadanie zostało specjalnie powierzone, z reguły w konstytucji. Organem tym może być prezydent, sąd najwyższy danego państwa itp. Wykładnia legalna ma charakter obowiązujący. W Polsce nie ma obecnie organa dokonującego wykładni legalnej. Przed wejściem w życie konstytucji z 1997 r. dokonywanie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw należało do Trybunału Konstytucyjnego.

Wykładnia praktyczna to wykładnia dokonywana przez organ państwowy w toku stosowania prawa, przy rozstrzyganiu konkretnych spraw. Wykładnią praktyczną zajmują się organy wymiaru sprawiedliwości i organy administracji państwowej. Podstawowe znaczenie ma wykładnia organów wymiaru sprawiedliwości, szczególnie sądów, czyli wykładnia sądowa. Decyduje o tym fakt, że sądy są organami fachowymi, znającymi prawo, o dużym autorytecie.

Szczególne miejsce zajmuje wykładnia dokonywana przez Sąd Najwyższy i to zarówno w zwykłych orzeczeniach wydawanych w toczących się sprawach, jak i w specjalnych formach. Do specjalnych form wykładni Sądu Najwyższego należy przede wszystkim uchwalanie tak zwanych zasad prawnych. Wykładnia Sądu Najwyższego odgrywa bardzo poważną rolę. Wpływa ona – i to jest jej główne zadanie – na ujednolicenie orzecznictwa sądów na terenie całego kraju.

Wykładnia sądowa nie ma charakteru obowiązującego (z wyjątkiem zasad prawnych uchwalanych przez Sąd Najwyższy, które wiążą sądy). Sądy są związane jedynie wykładnią sądu wyższej instancji w konkretnej sprawie. Niemniej – licząc się z możliwością uchylenia wyroku – stosują się do niej i w innych analogicznych sprawach. Dlatego znaczenie wykładni sądowej w ogóle – a wykładni Sądu Najwyższego w szczególności – jest większe niż to wynika z obowiązujących przepisów.

Wykładnia doktrynalna (naukowa) zawarta jest w naukowej literaturze prawniczej: monografiach, artykułach, recenzjach itp. Nie ma ona charakteru obowiązującego, ale jej znaczenie jest duże. Szczególną rolę odgrywa w momencie zmian przepisów, przyczyniając się do ukształtowania nowego prawa w myśl swoich założeń.