PRZEDAWNIENIE

Przedawnienie jest instytucją prawną związaną z upływem czasu. Znane jest nie tylko w prawie karnym, lecz także w innych gałęziach prawa (w prawie cywilnym i in.).

Przedawnienie w prawie karnym polega na tym, że po upływie pewnego okresu, stosunkowo długiego, nie można już sprawcy pociągnąć do odpowiedzialności karnej. Jeśli kara była wymierzona – nie można jej wykonać. Zależnie od tego, na jakim etapie jest postępowanie karne w momencie, gdy zaczyna biec przedawnienie, rozróżniamy:

– przedawnienie ścigania,

– przedawnienie wyrokowania,

– przedawnienie wykonania kary.

Przedawnienie ścigania biegnie, gdy postępowania karnego w ogóle nie wszczęto, np. wskutek niewykrycia sprawcy przestępstwa. Karalność przestępstwa ustaje, jeśli od czasu jego popełnienia minęło: a) 30 lat – w przypadku zabójstwa, b) 20 lat – gdy czyn stanowi inną zbrodnię, c) 10 lat – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, d) 5 lat – gdy czyn jest zagrożony karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 3 lat, e) 3 lata – gdy czyn jest zagrożony karą ograniczenia wolności lub grzywną.

Przedawnienie wyrokowania biegnie wówczas, gdy postępowanie karne zostało wprawdzie wszczęte, lecz nie doszło do wydania wyroku, np. wskutek ucieczki sprawcy. Przestępstwo przedawnia się, jeżeli od czasu jego popełnienia minął okres przedawnienia ścigania przedłużony o 5 lat.

Przedawnienie wykonania kary biegnie wówczas, gdy postępowanie karne już się odbyło i zostało zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym, ale kara z jakiejś przyczyny nie została wykonana. Okres przedawnienia biegnie od uprawomocnienia się wyroku i wynosi: a) 30 lat – w razie skazania na 5 lat pozbawienia wolności lub karę surowszą, b) 15 lat – w razie skazania na karę pozbawienia wolności do lat 5, c) 10 lat – w razie skazania na inną karę.

Przedawnienie nie biegnie, jeżeli wszczęcie postępowania karnego nie jest dopuszczalne (np. przeciwko posłowi w czasie sprawowania mandatu). Nie ulegają w ogóle przedawnieniu zbrodnie przeciwko pokojowi i ludzkości oraz przestępstwa wojenne. Ponadto nie przedawniają się umyślne ciężkie przestępstwa (zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała, ciężki uszczerbek na zdrowiu lub pozbawienie wolności połączone ze szczególnym udręczeniem) popełnione przez funkcjonariusza publicznego, np. policjanta, funkcjonariusza służb specjalnych, prokuratora itp.