Prawo podmiotowe

Stosunki prawne występujące w sferze majątkowej mają z reguły charakter złożony. Każda ze stron występuje jednocześnie jako podmiot prawa i podmiot obowiązku. Sprzedawca samochodu ma obowiązek przeniesienia na kupującego prawa własności i wydania wozu – a jednocześnie prawo domagania się zapłaty. Kupujący zaś na odwrót: ma obowiązek zapłacenia umówionej kwoty, jednocześnie zaś prawo domagania się wydania wozu i przeniesienia własności auta.

W związku z powyższymi wiadomościami o stosunku prawnym i jego elementach należy przypomnieć, że termin „prawo” może być rozumiany dwojako. Mówiąc o prawie można mieć na myśli zarówno przepisy, jak i tak zwane prawo podmiotowe. Z tym ostatnim spotykamy się właśnie w stosunku prawnym.

Prawo podmiotowe to przysługująca określonemu podmiotowi prawa możność domagania się od innego podmiotu prawa pewnego zachowania się (oddania pieniędzy, udzielenia urlopu, wykonania zamówienia).

Prawa podmiotowe wynikają z przepisów prawnych. Na przykład wierzyciel może domagać się od dłużnika zwrotu pożyczonej kwoty dlatego, że takie prawo podmiotowe przyznają dającemu pożyczkę przepisy kodeksu cywilnego (art. 720).

Egzekwowanie praw podmiotowych może następować na drodze prawnej. Uprawniony może domagać się od odpowiednich organów państwowych, najczęściej sądów, pomocy w działaniu zmierzającym do uzyskania świadczenia, do którego ma prawo, a którego osoba zobowiązana nie chce dobrowolnie spełnić. Temu celowi służy na przykład proces cywilny i postępowanie egzekucyjne.