PRAWO EUROPEJSKIE

Pojęcie „prawo europejskie” jest wieloznaczne i może być różnie rozumiane – w skrajnym przypadku również w ten sposób, że są to wszystkie przepisy obowiązujące na kontynencie europejskim.

Na tle zagadnień związanych z istnieniem i funkcjonowaniem Wspólnot Europejskich mówi się o prawie europejskim bądź to w szerokim znaczeniu (sensu largo), bądź też w ścisłym znaczeniu (sensu stricto). Ale i w przypadku użycia takiego uściślenia posługujący się pojęciem prawa europejskiego nie zawsze mają to samo na myśli .

Prawem europejskim sensu largo nazywa się zazwyczaj system prawny wszystkich europejskich (zachodnioeuropejskich) organizacji międzynarodowych. Przyjmuje się też, że prawem europejskim sensu largo są prawotwórcze uchwały takich organizacji międzynarodowych, jak Rada Europy, Unia Zachodnioeuropejska, NATO, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie .

Prawo europejskie sensu stricto to prawo Unii Europejskiej. W znaczeniu jeszcze węższym rozumie się przez nie prawo Wspólnot Europejskich (prawo wspólnotowe), to znaczy prawo Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej i Wspólnoty Europejskiej (dawnej Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej) .

Niezależnie od wspomnianych różnic w sposobie ujęcia i wiążących się z tym trudności prawo europejskie dzieli się na prawo pierwotne i prawo wtórne. Prawo pierwotne to umowne prawo międzynarodowe dotyczące Wspólnot Europejskich, w tym przede wszystkim traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich. Składają się więc na nie umowy międzynarodowe między członkami Wspólnot. Spotyka się określenie, że prawo pierwotne stanowi szczególny rodzaj konstytucji Wspólnot. Istnieje zarówno pisane, jak i niepisane prawo pierwotne. Prawem pisanym są przede wszystkim traktaty założycielskie wraz z protokołami i aneksami. Prawo niepisane tworzą tak zwane ogólne zasady prawne oraz prawo zwyczajowe.

Prawo wtórne to prawo tworzone przez organy Wspólnoty. Między prawem pierwotnym i pochodnym zachodzi stosunek nadrzędności i podporządkowania. Każdy akt wydany przez organ Wspólnoty musi mieć podstawę w postaci upoważnienia zawartego w prawie pierwotnym.

Akty prawa europejskiego (wspólnotowego) zawierające normy powszechnie obowiązujące, są bezpośrednio skuteczne wobec obywateli i instytucji państw członkowskich. Oznacza to, że w razie kolizji przepisów prawa europejskiego i prawa wewnętrznego, pierwszeństwo ma prawo europejskie.