Pojęcie wykładni prawa

W procesie stosowania prawa przez organy wymiaru sprawiedliwości i organy administracyjne, a także w wielu sytuacjach, w jakich znajdują się obywatele korzystający z przepisów, dochodzi niejednokrotnie do wątpliwości co do

znaczenia takiego lub innego przepisu. Wykładnia prawa jest środkiem pozwalającym na ich przezwyciężenie. Wykładnią, czyli interpretacją prawa jest zespół czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści norm prawnych, zawartych w przepisach. Wątpliwości powodujące konieczność posługiwania się wykładnią wywoływane są różnymi przyczynami. Do najważniejszych należą:

– popełnione przy formułowaniu przepisów błędy językowe (użycie wie-loznacznych wyrazów i sformułowań, wadliwa budowa zdań, błędy interpunkcyjne itd.)

– rozbieżność między gramatycznym sformułowaniem normy a celem, dla realizacji którego powołana jest norma lub akt normatywny

– zmiana ustroju społeczno-gospodarczego lub politycznego i inne poważniejsze zmiany w stosunkach społecznych, które narzucają konieczność odmiennego rozumienia niektórych norm prawnych

– ogólny (abstrakcyjny) charakter norm prawnych mogący powodować wątp-liwości, czy norma odnosi się do konkretnego stanu faktycznego.

Stosowanie wykładni pozwala na uelastycznienie przepisów prawnych i dostosowanie ich do nowych sytuacji, jakie życie tworzy. Na tej drodze można uniknąć częstych zmian przepisów, które są zawsze zjawiskiem niekorzystnym. We Francji np. głównym źródłem prawa cywilnego jest kodeks Napoleona z 1804 r., którego przepisy właściwie interpretowane służą z powodzeniem do dziś.

Oczywiście zmiany sensu norm prawnych, dokonane w drodze wykładni, nie mogą przekraczać pewnych granic. W drodze interpretacji nie można nadać normie treści sprzecznej z jej wyraźnym brzmieniem (interpretacja contra legem).