Pojęcie prawa cywilnego

Prawo cywilne jest jedną z gałęzi obowiązującego w Polsce prawa i łącznie z innymi gałęziami, jak prawo konstytucyjne, finansowe, karne itd., tworzy system prawa naszego państwa.

Prawo cywilne to zespół norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi podmiotami. Jak wynika z przytoczonej definicji, prawo cywilne charakteryzuje się dwiema podstawowymi cechami, które wyróżniają je spośród innych gałęzi prawa:

– przepisy prawa cywilnego regulują stosunki o charakterze majątkowym, to znaczy stosunki, w których ciążące na stronach obowiązki i przysługujące im wzajemne prawa dotyczą pieniędzy lub innych wartości ekonomicznych nieliczne przepisy cywilnoprawne odnoszą się do stosunków osobistych,

– stosunki regulowane przez prawo cywilne odznaczają się prawną równo- rzędnością stron.

Żadna z wymienionych cech wzięta z osobna nie wystarcza do odróżnienia prawa cywilnego. Przepisy należące do niektórych innych gałęzi prawa także regulują stosunki majątkowe, np. prawo finansowe. Z kolei prawna równorzędność partnerów znana jest na gruncie prawa rodzinnego. Prawo cywilne jest więc zespołem wszystkich przepisów prawnych, które odpowiadają wymienionym dwu kryteriom równocześnie.

Równorzędność stron w stosunku cywilnoprawnym jest pojęciem zawierającym konkretną treść. Oznacza ona mianowicie, że w stosunkach prawa cywilnego żadna ze stron nie ma wobec partnera uprawnień władczych, jak to ma miejsce np. w przypadku prawa administracyjnego. Inaczej mówiąc, prawo cywilne wyklucza stosunek prawnej nadrzędności jednej ze stron względem drugiej.

Prawo cywilne składa się w przeważającym stopniu z przepisów dyspozytyw- nych (względnie obowiązujących). Stanowi to uzupełniającą cechę charakterystyczną, gdyż jak wiadomo większość gałęzi prawa zawiera wyłącznie przepisy imperatywne (bezwzględnie obowiązujące).