Moralność

Moralność można zdefiniować jako ukształtowany w procesie długotrwałego rozwoju społeczeństwa zespół norm postępowania, według których ocenia się określone zachowania jako dobre lub złe . W każdym społeczeństwie istnieje zespół wspólnych norm moralnych. Są to tzw. elementarne normy moralne. Moralność uzupełnia prawo w tych obszarach, gdzie nie istnieje norma prawna, albo norma ta nie wyczerpuje określonego problemu. Tak więc prawo i moralność regulują wiele stosunków społecznych. Może jednak dochodzić do kolizji, jeżeli występuje rozbieżność pomiędzy normą prawną a normą moralną. Normy prawne z punktu widzenia moralności mogą być moralnie pozytywne, moralnie negatywne lub moralnie obojętne. Między prawem a moralnością istnieją istotne różnice. Na straży prawa stoi aparat państwowy, normy moralne natomiast są przestrzegane ze względu na presję opinii publicznej, wychowania, nawyków, nakazów religii itp. Normy prawne mają charakter dwustronny: z jednej stro-ny wynika z nich obowiązek, z drugiej – uprawnienie. Normy moralne nakłada- ją tylko obowiązki. Z tego, iż moralność ingeruje w sferę myśli i uczuć, wynika nieprecyzyjność i niemierzalność tych norm.

Norma prawna – wynikająca z przepisów reguła postępowania wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym. Norma prawna ma charakter ogólny, abstrakcyjny, dwustronny i gwarantowany przymusem, obliguje każdego do zachowania się tak, jak ona nakazuje. Każda norma składa się z trzech części, tj. z hipotezy – odnosi się do pewnej sytuacji, dyspozycji

– ukazuje sposób zachowania adresata normy, i sankcji – mówi, jakie ujemne skutki pociąga niestosowanie się do normy prawnej. Normy możemy podzielić na:

– a) normy imperatywne (nakazowe), tj. bezwzględnie obowiązujące – zawierają niepodważalny nakaz państwa, którego nie można uchylić wolą zainteresowanych osób. Prawo konstytucyjne, karne, finansowe i administracyjne składa się wyłącznie z norm imperatywnych

– b) normy dyspozytywne – mają zastosowanie w przypadku umowy między stronami. Największą ilość norm dyspozytywnych zawiera prawo cywilne.