KODEKS I KODYFIKACJA

Posługując się terminami prawnymi stosunkowo często napotykamy pojęcie kodeksu, a także pojęcia pokrewne, jak kodyfikacja, prace kodyfikacyjne, komisja kodyfikacyjna itd.

Kodeks jest to obszerny akt normatywny, oparty na jednolitych zasadach, zazwyczaj w formie ustawy, regulujący w sposób kompleksowy pewną dziedzinę stosunków. Aktualnie w Polsce obowiązuje szereg kodeksów, np. kodeks karny (k.k.), kodeks cywilny (k.c.), kodeks rodzinny i opiekuńczy (k.r. i op.), kodeks postępowania karnego (k.p.k.) i inne. Potocznie nazwę kodeksu nadaje się także niektórym aktom, które w rzeczywistości kodeksami nie są, np. kodeks drogowy.W każdym państwie prowadzona jest działalność mająca na celu doskonalenie prawa. Trzy formy tej działalności zasługują na szczególną uwagę:

– unifikacja prawa,

– inkorporacja prawa,

– kodyfikacja prawa.

Unifikacja oznacza ujednolicenie prawa na terenie państwa. Prace unifikacyjne są potrzebne tylko w tych państwach, w których określone przyczyny historyczne spowodowały powstanie więcej niż jednego systemu prawa. Przykładem takiego państwa jest Polska. W chwili odzyskania niepodległości po okresie zaborów w Polsce obowiązywało pięć różnych praw, odziedziczonych po zaborcach: w województwach zachodnich – prawo niemieckie, we wschodnich – rosyjskie, w Małopolsce – prawo austriackie, na terenie b. Królestwa Kongresowego – prawo francuskie, wreszcie na małych skrawkach terytorium w okolicach Zakopanego – prawo węgierskie.

Stwarzało to dodatkowe trudności w scalaniu ziem podległych trzem różnym zaborcom przez sto kilkadziesiąt lat. Dlatego unifikacja prawa była jednym z najpilniejszych zadań państwowych. Rozpoczęto ją niezwłocznie, ale w okresie międzywojennym przeprowadzono tylko część prac. Unifikacja została zakończona w niemal wszystkich dziedzinach prawa w latach 1945-1946.