KARY I ŚRODKI KARNE

Kara jest to środek przymusu państwowego, stosowany przez sądy wobec sprawców przestępstwa i polegający na sprowadzeniu pewnej dolegliwości. Kara – niezależnie od celów, do osiągnięcia których zmierza – jest zawsze wyrazem społecznego potępienia przestępcy.

Sprowadzona przez karę dolegliwość polega na ogół na pozbawieniu sprawcy jakichś praw lub dóbr: wolności i związanych z nią przywilejów, określonych składników majątku itd.

Początkowo zainteresowanie państwa karaniem ograniczało się do kilku zaledwie przestępstw, jak zdrada, obraza majestatu itp. Karanie wielu przestępstw – nawet tak poważnych jak zabójstwo, gwałt, rabunek – pozostawiano pokrzywdzonemu.

Wychodzono przy tym z założenia, że przestępstwo naruszyło wyłącznie interes pokrzywdzonego i jego bliskich. Dopiero w czasach nowszych państwo wzięło karanie całkowicie w swe ręce.

Cel kary był rozumiany różnie. W starożytności uważano, że podstawowym celem kary jest odwet. Zgodnie z tzw. zasadą talionu karę traktowano jako odpłatę złem równym czynowi przestępnemu (oko za oko, ząb za ząb). Później na plan pierwszy zaczęto wysuwać prewencyjne (zapobiegawcze) zadania kary: ma ona zapobiegać ponownemu popełnieniu przestępstwa przez sprawcę (prewencja szczególna) oraz powstrzymać inne osoby od popełniania przestępstw (prewencja ogólna).

W czasach współczesnych za główny cel kary uważa się reedukację skazanego, jego poprawę. W pełni aktualne są także prewencyjne cele kary. W pewnym stopniu kara jest nadal wyrazem odwetu społeczeństwa na sprawcy przestępstwa.

Obok kar sensu stricto kodeks karny przewiduje również tak zwane środki karne. To wyróżnienie dwóch rodzajów środków represji karnej jest odbiciem dawnego podziału kar na kary zasadnicze i kary dodatkowe.

Kary mają charakter samoistny, a więc mogą występować samodzielnie. Środki karne mogą być wymierzane w zasadzie tylko jako dodatek do kary zasadniczej, nie mają więc charakteru samoistnego.