Monthly Archives Marzec 2014

Karta nauczyciela jako pragmatyka służbowa w szczególny sposób reguluje sprawy stosunku pracy oraz prawa i obowiązki specyficznej grupy zawodowej, jaką są nauczyciele. Trudno jest akt prawa pracy, jakim jest Karta nauczyciela, porównywać z Ustawą o systemie oświaty. O ile Ustawa o systemie oświaty ma charakter powszechnie obowiązujący, regulujący funkcjonowanie każdego elementu systemu oświatowego, o tyle Karta nauczyciela, jako prawo pracy, odnosi się tylko do nauczycieli zatrudnionych w określonych typach placówek. Jej stosowanie nie ma charakteru powszechnego i w zasadzie obejmuje szkoły oraz placówki prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku szkół i placówek publicznych oraz niepublicznych prowadzonych przez osoby prawne i fizyczne, zapisy Karty nauczyciela dotyczą tylko określonych uprawnień, najczęściej emerytalnych, wyraźnie wyspecyfikowanych w art. 91 b.

W czwartym rozdziale niniejszego opracowania, dotyczącym statusu nauczycieli i wychowawców oraz niepedagogicznych pracowników szkoły, szerzej podjęliśmy problematykę stosunku pracy i jego zmiany oraz warunków pracy i wynagrodzenia, o których mówi rozdział 5 Karty nauczyciela (art. 29-42c). To Karta nauczyciela w art. 42, ust. 3 ustala 40-godzinny czas pracy nauczyciela, wyróżniając w ramach tego czasu określoną dla danego stanowiska lub typu szkoły tygodniową liczbę godzin obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych czy opiekuńczych. Zgodnie z zapisem Karty obowiązkowy tygodniowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynosi:

Utrzymanie liceów ogólnokształcących, zasadniczych szkół zawodowych i czteroletnich techników było, jak uważali twórcy reformy oświatowej, działaniem na jej szkodę, ponieważ doprowadziło do sytuacji, w której najważniejszym elementem reformy strukturalnej stało się gimnazjum. Twórcy aktualnie obowiązujących zapisów uznają racje tych, którzy rozszerzenie oferty edukacyjnej uważają za ważny element praw dzieci i ich rodziców do korzystania z możliwie szerokiej gamy usług edukacyjnych prowadzonych przez różnego typu placówki szkolne. Życie pokazało, że właśnie pozostawione licea ogólnokształcące cieszyły się największym powodzeniem i one zgromadziły największą liczbę absolwentów gimnazjów. Również technika, które miały zniknąć z mapy oświatowej, okazały się bardziej atrakcyjne aniżeli licea profilowane.

Włochy Kwalifikacje pedago-giczne wymagane na danym szczeblu na-uczania (w placówkach wychowania przed-szkolnego świadectwo uprawniające do wy-konywania zawodu lub dyplom ukończenia szkoły wyższej). Pięcioletni staż pracy pedagogicznej. Bez specjalnego dodatko-wego szkolenia. Krajowa procedura kwalifikacyjna (kon-kurs) dla poszczegól-nych typów szkól, wyboru dokonuje się na podstawie posiadanych kwalifikacji. Przez ministra. Odpowiedzialny za prowadzenie szkoły. Koordynacja wszyst-kich spraw szkoły. Ponosi odpowiedzial-ność prawną za szkołę kierowanie szkołą z zachowaniem poleceń ministerstwa i uchwał consiglio di circolo/d’instiluto (gremium odpowiada-jące za prowadzenie szkoły).

– 1) wzmocnienie powiązań ze światem pracy, działalnością badawczą i społe-czeństwem,

– 2) rozwijanie przedsiębiorczości,

– 3) poprawa sytuacji w zakresie nauki języków obcych,

– 4) rozwijanie mobilności i wymiany,

– 5) wzmocnienie współpracy europejskiej.

W procesie realizacji wspólnych celów

Przedstawione cele wspomagane są przez 42 kluczowe zagadnienia wskazujące, jakie należy podjąć działania, aby je osiągnąć. Dodatkowo wskazano środki służące stymulowaniu i monitorowaniu wyników. Dołączona lista wskaźników ilościowych i jakościowych daje możliwość porównań między systemami oświaty. Odpowiedzialność za osiągnięcie wspólnych celów spoczywa na krajach Unii. Państwa członkowskie doskonalące swój system edukacyjny mogą wykorzystywać badania porównawcze między poszczególnymi krajami, przeprowadzane na podstawie wspólnych wskaźników i kryteriów oraz rozpowszechniać doświadczenia, które zadecydowały o powodzeniu działań lub eksperymentów prowadzonych w innych krajach.

Pierwotnie Karta nauczyciela liczyła 102 artykuły. W ciągu 22 lat od jej wejścia w życie 20 artykułów zostało uchylonych, a pojawiły się nowe oznaczone numerami i literami. Aktualnie Karta nauczyciela zawiera 101 artykułów w 15 rozdziałach.

Jak każde prawo pracy także Karta nauczyciela zmienia się i rozwija. Można krótko prześledzić, jak poszczególne nowelizacje wprowadzały nowe zapisy czy wykreślały uprawnienia. Zrezygnowano np. ze stopni specjalizacji zawodowej, wprowadzając awans zawodowy nauczyciela. Zrezygnowano z zapisów zapewniających nauczycielom wiejskim zakup opału i jego bezpłatną dostawę, zwrot kosztów dojazdu nauczyciela i jego rodziny do lekarza czy prawa do zasiłku osiedleniowego. Mimo uchwalenia przez sejm „obywatelskiego” kształtu art. 30 określającego sposób ustalania wynagrodzenia nauczycieli, jego wejście w życie co roku przesuwane było o kolejny rok, aż ostatecznie w grudniu 2003 r. ustawą sejmową zrezygnowano z tego zapisu. A wszystko to z powodu napięć w uchwalanym budżecie państwa.

Przez źródła prawa w znaczeniu materialnym należy rozumieć to wszystko, co pośrednio lub bezpośrednio wpływa na treść prawa, np. stosunki gospodarcze, poli-tyczne, obyczaje, ideologia. Na prawo polskie składają się: Konstytucja RP, ustawy i rozporządzenia. Ponadto źródłami prawa są umowy międzynarodowe. Źródła prawa tworzą hierarchicznie zbudowany system, prawa niższych szczebli nie mogą zawierać przepisów sprzecznych z przepisami zawartymi w aktach prawnych wyższego rzędu.

Samorząd uczniowski może również przedstawić radzie pedagogicznej i dyrektorowi wnioski w sprawach:

– programu nauczania,

– oceny szkolnej,

– organizacji życia szkolnego,

– wydawania gazetki,

– organizowania działalności kulturalnej, oświatowej i sportowej,

– wyboru opiekuna samorządu.

Demokratyzacja

Demokratyzacja to również stworzenie możliwości działania na terenie szkoły stowarzyszeń i organizacji, których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzająca ofertę edukacyjną czy wychowawczą szkoły (art. 56 USO).

Ustawa, uznając wiodącą rolę dyrektora szkoły lub placówki w realizacji zadań przed nimi stojącymi, poświęca mu aż 6 artykułów (36, 36a, 37, 38, 38a, 39). Ponieważ zagadnieniom dotyczącym dyrektora, jego powołaniu, postępowaniu konkursowemu i zakresowi szczegółowych zadań poświęcone są kolejne rozdziały niniejszego opracowania, możemy tylko podkreślić, że te silnie rozbudowane, ustawowe kompetencje dyrektora szkoły pozwalająmu z jednej strony być sprawnym menedżerem, organizatorem życia wewnątrzszkolnego, z drugiej czuć się pierwszym nauczycielem i wychowawcą.

Prawo oświatowe to przedmiotowo wyodrębniająca się część systemu prawa administracyjnego, obejmująca przepisy prawne, regulujące działalność państwa w dziedzinie oświaty, kształcenia i wychowania, oraz stosunki prawne, jakie w tym zakresie powstają. Jego treścią/es/ ustalenie zadań uznanych za publiczne w zakresie oświaty i wychowania, a celem realizacja tychże zadań poprzez normowania organizacji i ustalenia zasad funkcjonowania całego systemu oświaty i wychowaniaInnymi słowy: prawo oświatowe jest to zespół norm i przepisów prawnych, regulujących funkcjonowanie systemu oświaty i zachodzących w nim stosunków społecznych. Leży ono na pograniczu prawa administracyjnego, prawa pracy, prawa cywilnego, prawa gospodarczego i finansowego. Prawo oświatowe zawsze było, jest i będzie narzędziem realizacji polityki oświatowej państwa. Stara się ono nadążać za zmianami zachodzącymi w stosunkach społeczno-politycznych i gospodarczych. Cele, jakie stawia państwo czy panująca ideologia bądź ustrój polityczny, formalizująpolitykę oświatową.

We wszystkich państwach kandydaci na stanowisko dyrektora szkoły muszą wykazać się doświadczeniem w pracy pedagogicznej:

– Francja, Włochy, Portugalia, Hiszpania – przynajmniej pięcioletni staż pracy,

– Belgia, Szkocja – dziesięcioletni staż pracy,

– Niemcy – prócz doświadczenia zawodowego kandydat powinien już wcześniej osiągnąć wyższe stanowisko urzędnicze.

Brak stałej procedury oceniania spotkać można tylko w Belgii i Luksemburgu. Dania wprowadziła dwuletni okres próbny dla dyrektorów szkół, kończący się oceną. Pozostałe państwa UE stosują różne procedury oceniania. W Grecji ocena następuje co 4 lata, we Włoszech ocenę przeprowadza się regularnie. Dokonywana przez proweditori agli stndi, nie ma jednak wielkiego wpływu na karierę zawodową. Może być tak, że ocenę uruchamia się w przypadku awansu lub przeniesienia (Niemcy) czy przed ponownym mianowaniem (Finlandia), czy też, co jest najczęściej stosowane – w ramach oceniania szkoły lub w ramach ocen wystawianym nauczycielom (Hiszpania, Irlandia, Holandia, Portugalia).